اصول کاربردی جوجه کشی

انتخاب تخم نطفه دار مناسب برای جوجه کشی

انتخاب تخم مرغ نطفه دار مناسب جهت جوجه کشی

کیفیت ، شکل و  وضع ظاهری تخم مرغ نطفه دار تاثیر چشم گیری بر درصد جوجه آوری دارد ، لذا در انتخاب تخم مرغ های نطفه دار جوجه کشی بایستی به نکات زیر توجه کرد:

۱ـ نطفه داری:

تخم مرغ نطفه دار تخم مرغی است که اسپرم و تخمک در ناحیه شیپور با هم ترکیب شده باشند . اگر نطفه داری بالا نباشد بیشتر تخم مرغهایی که در ماشین جوجه کشی گذاشته شوند به جوجه تبدیل نخواهند شد و بایستی دور ریخته شوند .مشخص کردن نطفه داری تخم مرغ اهمیت اقتصادی دارد زیرا اگر قبل از فساد تخم مرغ بتوان نطفه دار نبودن ان را تشخیص داد می توان آنرا در ماشین قرار نداده و جهت مصرف به بازار عرضه نمود . عوامل متعددی نطفه داری را تحت تاثیر قرار می دهند که این عوامل عبارند از:

الف) نژاد :

نطفه داری در مرغ های سبک مانند لگهورن بیشتر از ۹۰ درصد و در نزاد های سنگین حدود ۸۵ درصد است . معمولا در نژاد های سنگین به علت کم بودن میل جفت گیری , باروری کمتر از نژاد های سبک است.

ب) وضعیت خروس:

خروس مورد استفاده باید فعال باشد و به اندازه کافی اسپرم تولید کند . خروس ها باید به طور متناوب مورد استفاده قرار بگیرند تا استراحت کافی داشته باشند در غیر اینصورت از میزان باروری آنها کم خواهد شد. باید اغلب از خروس های جوان استفاده شود. معمولا خزوس های نژاد سبک از ۵ ماهگی  و نژاد های سنگین از ۶ تا ۷ ماهگی  میتوانند اسپرم تولید کنند.پس از سال دوم قدرت باروری خروس ها به تدریج کم می شود و معمولا پس از ۶ تا ۸ ماه که از آنها استفاده شده باشد باید آنها را حذف نمود. البته از خروس هایی که ارزش ژنتیکی خوبی دارند مدت زمان بیشتری استفاده می شود. 

ج) نسبت خروس به مرغ:

برای به دست آوردن نطفه داری بالا باید نسبت خروس و مرغ متناسب باشد.در نژاد های سبک به ازای هر ۱۵ مرغ یک خروس و در نژاد های نیمه سنگین به ازای هر ۱۲ مرغ یک خروس و در نژاد های سنگین به ازای هر ۱۰ مرغ یک خروس کافی خواهد بود.

د) وضعیت تغذیه گله مادر :

کمبود بعضی از ویتامین ها به ویژه A و  E و نیز کمبود پروتئین جیره باعث کاهش نطفه داری میگردد.

ن) وضع و شرایط آب و هوایی :

در هوای گرم یا سرد تولید اسپرم کاهش میابد .لذا هوای سرد که گاهی باعث یخ زدن تاج و در نتیجه کاهش اسپرم می گردد مبادرت به قطع تاج می شود . همچنین در هوای بسیار گرم جمع آوری تخم مرغ ها  نطفه دار جهت جوجه کشی انجام نمی شود.

ع) نور:

وجود نور کافی در سالن های پرورش در نطفه داری تاثیری دارد , زیرا باعث ترشح هورمون های غده هیپوفیز شده و در نتیجه رشد بیضه ها و تولید اسپرم افزایش می یابد.

ح) میزان تولید تخم مرغ:

هر اندازه میزان تخمگذاری بیشتر باشد درصد نطفه داری بیشتر می شود زیرا در مرغ های تخم گذار خوب ، تمام اعمال فیزیولوژیکی به خوبی انجام میگیرد و تمایلات جنسی در این گونه مرغ ها بالاست.

ک) اندازه تخم مرغ:

در اوایل تخم گذاری که اندازه تخم مرغها کوچک است درصدنطفه داری کمتر  است ولی به تدریج با افزایش وزن تخم مرغ درصد نطفه داری افزایش  می یابد.

 گ) سن مرغ مادر:

در مرغهای خیلی مسن و یا خیلی جوان درصد نطفه داری پایین است .البته در نژاد های سبک نطفه داری در سنین پایین نیز بالاست  , در صورتی که در نژاد سنگین نطفه داری در سنین بالا افزایش می یابد.

ی) روش جفت گیری:

خویش جفتی دارای اثر منفی در نطفه داری است و هر چه درجه هم خونی افزایش یابد درصد نطفه داری کاهش می یابد.در مقابل آمیخته گری سبب افزایش درصد نطفه داری می گردد. درصد نطفه داری در روش جفت گیری گله ای از سایر روش های دیگر جفت گیری از قبیل جفت گیری لانه ایی و جفت گیری تجربی بیشتر است.

تشخیص نطفه داری:

برای مشخص کردن تخم مرغ های نطفه دار از دستگاهای مخصوصی استفاده می شود ساده ترین آن از یک محفظه کوچک که یک لامپ در داخل آن نصب گردیده و دارای سوراخی در بالاست تشکیل شده است  . برای مشخص کردن نطفه داری در تخم مرغ بایستی چراغ را روشن و تخم مرغ را روی سوراخ قرار داد. اگر تخم مرغ بدون نطفه باشد داخل آن روشن و لکه ایی دیده نمی شود , ولی اگر نطفه دار باشد جنین به صورت لکه ایی تیره داخل آن دیده می شود. تشخیص رشد جنین در تخم مرغ های نطفه دار ۸ تا ۱۵ ساعت پس از قرار دادن تخم مرغ ها در ماشین جوجه کشی با دستگاه های دقیق امکان پذیر است .

ولی معمولا عمل بررسی رشد جوجه ها در روزهای هفتم و چهاردهم جوجه کشی انجام می گیرد .جنین هایی که زنده باشند به صورت یک لکه تیره همراه با رگهای خونی دیده می شوند و شکل عنکبوت را دارند و با حرکت دادن تخم مرغ جنین نیز حرکت می کند.

اگر جنین تلف شده باشد فاقد رگهای خونی است و به پوسته چسبیده است ویک حلقه صورتی رنگ که حلقه خونی نامیده می شود اطراف آن را گرفته است .بهتر است عمل نور دادن تخم مرغها در ساعات گرم روز و در اطاق تاریک انجام گیرد.

۲ـ اندازه تخم مرغ:

تخم مرغ های جوجه کشی نباید خیلی بزرگ و یا کوچک باشند .برای جوجه کشی , تخم مرغ هایی که وزن آنها حدود ۵۵ تا ۶۰ گرم است بایستی انتخاب شوند .البته درنژاد های سنگین وزن تخمهای جوجه کشی حدود ۶۴ تا ۶۸گرم نیز توصیه می شود. چیدن تخمهای بسیار بزرگ و یا بسیار کوچک در سینی های دستگاه جوجه کشی مشکل بوده و بازده جوجه کشی این تخم ها را به دلیل کمبود یازیاد بودن مواد مغذی در طی دوران جوجه کشی کمتر می باشد .همچنین در صورت یک نواخت نبودن اندازه تخمها  جوجه های حاصل بزرگ و یا کوچک بوده که این مسئله باعث می شود در مرحله پرورش و تغذیه با مشکلاتی روبه رو شویم.

۳ـ شکل تخم مرغ:

تخم مرغ های جوجه کشی بایستی قالب طبیعی داشته باشند.از به کار بردن تخم مرغهای با شکل غیر طبیعی (کشدار , گرد و موجدار ) خودداری کرد.زیرا چیدن این تخم مرغ ها در سینی های دستگاه جوجه کشی مشکل بوده و جوجه های حاصل از تخم های غیر طبیعی بعدا تخم مرغهایی به شکل غیر طبیعی تولید  می کنند.

۴ـ تمیز بودن تخم مرغ:

تخم مرغهای جوجه کشی باید سالم تمیز و صاف باشند .اگر تخم مرغ با مدفوع آلوده باشد باعث فساد تخم مرغ و از میان رفتن جنین می شود و از سویی دیگر منبع آلودگی در ماشین جوجه کشی خواهد بود و تخم مرغ های تمیز را به فساد می کشاند.

نظرات در مورد شستشوی تخم مرغ متفاوت است .عده ایی معتقدند که تخم مرغ های جوجه کشی را نباید شتشو داد و عده ایی  اعتقاد دارند که شستن تخم مرغها مشکلی ایجاد نمی کند .اگر قرار باشد که تخم ها شسته شوند بایستی از اب گرم(۶۰ تا ۷۰ درجه سانتی گراد )حاوی محلول ضد عفونی کننده استفاده شود.

البته ممکن است که تخم مرغها را با برس بدون اینکه مرطوب شوند تمیز کرد .برای جلوگیری از الودگی تخم مرغ ها بهتر است دفعات جمع آوری تخم مرغ ها از آشیانه  را بالا برده و روزانه چندین بار تخم مرغها را جمع آوری کرد.

۵ـ کیفیت مناسب پوسته تخم مرغ:

تخم مرغ هایی که دارای پوسته بسیار نازک و یا ضخیم هستند برای جوجه کشی مناسب نیستند ,زیرا اگر پوسته نازک باشد تبخیر اب بیشتر خواهد بود و درصد جوجه در آوری  کاهش می یابد و از طرف دیگر این گونه تخم مرغ ها کلسیم کافی برای رشد جنین تامین نمی کنند. تخم مرغ هایی که پوسته ضخیم دارند کار خروج جوجه را مشکل می کنند و جوجه نمی تواند به خوبی آنها را سوراخ نماید.

همچنین استفاده از تخم مرغ های پوسته شکسته و یا آنهایی که دارای منافذ بیش از اندازه هستند برای جوجه کشی توصیه نمی شود زیرا میزان تبخیر از این تخم مرغ ها زیاد است.

۶ـ کیفیت داخلی تخم مرغ:

تخم مرغ جوجه کشی باید عاری ار هر گونه لکه خون یا گوشت باشد و کیفیت زرده و سفیده آن مطلوب باشد .تخم مرغ هایی که درصد سفیده غلیظ آنها بیشتر و یا زرده آنها رنگی است درصد جوجه آوری بیشتر دارند زیرا این گونه تخم ها حاوی مواد مغذی بیشتری برای رشد جنین هستند.

منبع:

مدیریت پرورش طیور تالیف دکتر جواد پوررضا و دکتر قربانعلی صادق